تفکر در لغت به معنای «به کار بردن دل در چیزی» و یا «تردد و رفت و آمد دل در چیزی» می باشد. ابن سینا معتقد است که فکر ، چیزی است که در هنگام عزم انسان برای انتقال از آنچه در ذهن او حاضر است اعم از معلومات تصوری یا تصدیقی ، به سوی آنچه در ذهنش حاضر نیست، تحقق پیدا می کند . به عبارت دیگر تفکر، همان ظهور ذهن مبتنی بر داشتن معلومات و اطلاعات خود جهت کشف و دستیابی حقایق از مجهولات می باشد . در واقع هدف مطلوب از تفکر یعنی تحقیق در نیل به رسیدن فرا آگاهی ، بصیرت ،روشن بینی و حقیقت بوده تا بدین وسیله خیر و شر و منافع و مضارّ دل از یکدیگر تمیز داده شود و نیز از این رهگذر در غایت ، یافتن راهکارهای علمی و عملی برای دستیابی به سعادت دنیا و آخرت باشد . در قران کریم در باره تفکر بسیار تاکید شده است : وَأنزَلْنَا إِلَیْکَ الذِّکْرَ لِتُبَیِّنَ لِلنّاسِ مَا نُزِّلَ إِلَیْهِمْ وَلَعَلّهُمْ یَتَفَکَّرُونَ-(نحل (۱۶): ۴۴). « ما قرآن را بر تو نازل کردیم تا آنچه را بر تو نازل شده برای مردم بیان کنی شاید که آنها در باره آن ، تفکر و تعقل کنند » . إِنَّ فِی خَلْقِ السَّمَوَاتِ وَالأرْضِ وَاخْتِلافِ اللّیْلِ وَالنَّهَارِ لآیَاتٍ لاُولِی الألْبَابِ- (آل عمران (۳): ۱۹۰). « همانا در خلقت آسمان ها و زمین و رفت و آمد شب و روز، نشانه هایی از (حکمت) است برای خردمندانی که بیندیشند ». و در آیه شریفه دیگرچنین آمده : کَذَلِکَ یُبَیِّنُ اللهُ لَکُمُ الآیَاتِ لَعَلَّکُمْ تَتَفَکَّرُونَ؛- (بقره (۲): ۲۱۹٫) « خداوند آیاتش را به روشنی بیان می کند، باشد که شما در آن تفکر و تعقل کنید». قرآن کریم در آیات فراوانی، با عباراتی مانند «إِنْ کُنْتُمْ تَعْقِلُون»، «لَعَلَّکُمْ تَعْقِلُون»، «لَعَلَّکُمْ تَتَفَکَّرُون»، «لا یَفْقَهُون» و «لا یَشْعُرُون»، بر به‌کارگیری عقل، فکر و فهم تأکید می‌ورزد و از آدمیان می‌خواهد که متفکرانه ، عاقلانه وآگاهانه تصمیم بگیرند و عمل کنند. . «إِنَّ شَرَّ الدَّوَابِّ عِنْدَ اللَّهِ الصُّمُّ الْبُکْمُ الَّذینَ لا یَعْقِلُونَ» « پست‌تر از هر حیوان کسی است که فکر دارد، اما تفّکر نمی کند ؛ عقل دارد، ولی تعقّل نمی کند ؛ چشم و گوش بسته است و بدون تفکّر و تعقّل، رفتار می‌کند » . انسان اگر تفکر و تعقّل نکند موجبات سقوط و هلاکت خود را فراهم خواهد کرد .به همین علت تفاوت بین انسان و حیوان، وجود گهربار ترین فضلیت در خلقت آفرینش ، وجود نعمت تفکر ، تعقل و شعور در انسان است که حیوانات فاقد آن می باشند و لذا طبق غرایز خود عمل می کنند . حال اگر انسان، به جای تفکر و تعقل، طبق شهوات نفسانی خود عمل کند، نه تنها از انسانیّت خارج می‌شود، بلکه به تعبیر قرآن کریم ، از هر حیوان و جنبنده‌ای پست‌تر خواهد شد. زیرا عاقل اوّل فکر می‌کند و بعد کار خود را انجام می‌دهد، امّا احمق اول اقدام به کار می‌کند و بعد که پشیمان شد، روی کار خود می‌اندیشد . لذا در برخی از روایات، یک ساعت تفکر را بهتر از یک سال عبادت دانسته: «فکر ساعه خیر من عباده سنه – ( عوالی اللئالی، ج ۲، ص ۵۷٫ ) «التفکر یدعو إلی البرّ والعمل به»؛- ،( عوالی اللئالی، ص۵۵، ج۵ ) « اندیشه و فکر، انسان را به نیکویی و عمل به آن می کشاند». به تعبیر علامه طباطبایی، قرآن کریم ، همواره و با تأکید فراوان، «شاید بیش از سیصد مورد انسان را به تفکر و تذکر و تعقل دعوت کرده است.» .
قوی‌ترین دستگاه های پیشرفته کامپیوتری جهان، در برابر قدرت شگفت انگیز ۱۲۰ میلیارد سلول مغز انسان با وزن میانگین یک کیلو و سیصد و پنجاه گرم (۱۳۵۰ گرم ) ، بسیار ناچیز، ناتوان و ضعیف است. اگر صد هزار میلیارد ارتباط عصبی متشکله در مغز را بتوانیم به هم متصل کرده و پشت سر هم قرار دهیم ، آن وقت طول این رشته عصب ،بالغ بر ۳ میلیون کیلو متر می شود .لذا یکی از راه های بهره گیری از قدرت و ظرفیت مغز، در شکوفایی، موفقیت و سعادتمندی، افزایش توان تمرکز فکری، ذهنی و یادگیری می باشد که تحقق این امر در درجه اول داشتن ایمان قلبی ، ایجاد انگیزه، عشق، اشتیاق قوی، روحیه و نگرش پژوهشگری و کسب اطلاعات لازم ، داشتن هدف بلند و ارزشمند ، اراده قاطع، اقدام و عمل، تلاش و پشتکار مستمر با انجام مراقبه، تمرینات و ممارست های لازم و نیز تقویت قدرت تجسّم خلاق عینی، تخیل مثبت معقول از طریق ضمیر ناخود آگاه می باشد.
نقد و بررسی‌ها
هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.