جمهوری پاناما

به نام خدا

مقدمه :

پاناما کشوری است در آمریکای مرکزی. پایتخت آن پاناماسیتی است. جمعیت این کشورچهار میلیون نفر، زبان رسمی آن اسپانیایی و واحد پول آن بالبوآ و دلار آمریکا است.

پاناما با ۷۵۵۱۷ کیلومتر مربع وسعت صد و شانزدهمین کشور جهان از لحاظ وسعت است. این کشور از شمال به دریای کارائیب (اقیانوس اطلس)، از شرق به کشور کلمبیا، از جنوب به اقیانوس آرام و از غرب به کشور کاستاریکا محدود است. منطقه پاناما دارای باریکترین خشکی در آمریکای مرکزی است که دو نیم‌قاره آمریکای شمالی و جنوبی را به یکدیگر متصل می‌کند. جمهوری پاناما عضو سازمان ملل متحد، و سازمان کشورهای آمریکایی است.

۷۰ درصد از مردم پاناما از تبار مستیزو (دورگه سرخ‌پوست و سفیدپوست)، ۱۴ درصد سیاه‌پوست، ۱۰ درصد سفیدپوست، و ۶ درصد سرخ‌پوست هستند. ۷۵ تا ۸۵ درصد از مردم این کشور کاتولیک رومی و ۱۵ تا ۲۵ درصد مسیحی اوانجلیست هستند.

کانال پاناما که دو اقیانوس آرام و اطلس را به یکدیگر پیوند می‌دهد به لحاظ بازرگانی و ترابری دریایی اهمیت فراوانی دارد و مهمترین کانال جهان به‌شمار می‌آید؛ ساخت این کانال ۷۷ کیلومتری یکی از بزرگترین و دشوارترین پروژه‌های مهندسی در جهان بود. منطقه آزاد کولون در مدخل ورودی این کانال قرار دارد و از موقعیت مناسبی برای بازرگانی بین‌المللی برخوردار است.

پس از رد پیشنهادهای آمریکا از سوی کلمبیا مبنی بر تکمیل کانال پاناما، منطقه پاناما با حمایت آمریکا کشوری مستقل گشت. امروزه کانال پاناما از منابع اصلی درآمد ارز خارجی این کشور است و به این خاطر سطح زندگی در پاناما به نسبت کشورهای همسایه بالاتر است، هر چند بحران سیاسی ۱۹۸۹ به اقتصاد لطمه زد. کالاهای صادراتی عمده شامل موز و میگو و چوب ماهون است.

پاناما در سال ۱۸۲۱ از اسپانیا استقلال یافت . پاناما بخشی از گرانادای جدید اسپانیا (کلمبیا) بود. در دهه ۱۸۸۰ کوشش فرانسویان در احداث کانالی در پاناما که اقیانوس اطلس را به آرام وصل کند ناموفق بود. از زمان جنگ ایالات متحده و اسپانیا در سال ۱۸۹۹ میلادی، ایالات متحده متوجه شد به مسیر کوتاهتری برای اینکه کشتی‌هایش از ساحل غربی کالیفرنیا خود را به ساحل شرقی این کشور برسانند، نیاز دارد. زیرا در آن زمان کشتی‌های آمریکایی برای اینکه از ساحل غربی به ساحل شرقی و بالعکس رفت‌وآمد کنند ناگزیر به دور زدن قاره آمریکای جنوبی از طریق تنگه ماژلان بودند. در آغاز کشور کلمبیا که در آن زمان پاناما جزو خاک این کشور بود از احداث کانال استقبال کرد اما در آخرین روزهای پیش از آغاز عملیات اجرایی نمایندگان مجلس کلمبیا از اینکه حاکمیت خود بر بخشی از قلمروی کشورشان را به بیگانگان واگذار کنند با طرح واشینگتن برای احداث کانال پاناما مخالفت کردند.

پس از اعلام استقلال منطقه پاناما از کلمبیا در نوامبر سال ۱۹۰۳ میلادی ایالات متحده این کشور نوبنیاد را به رسمیت شناخته و در روز ۱۸ نوامبر قرارداد احداث کانال میان ایالات متحده و پاناما امضاء شد. این کانال سرانجام در ۱۹۱۴ گشوده شد. براساس این قرارداد یک نوار خشکی به عرض ۸ کیلومتر از خاک پاناما مجزا شده و به آمریکا تعلق می‌گرفت. تا سال ۱۹۹۹ کنترل کانال پاناما در اختیار دولت آمریکا بوده و واشینگتن در ۳۱ دسامبر این سال این کانال را به دولت پاناما بازپس داد.  در سال ۱۹۹۰ ارتش پاناما منحل شد و امروزه یک نیروی پلیس ملی متشکل از ۱۱۰۰۰ نفر امور انتظامی کشور را برعهده دارد که بخشی از آن به گارد ساحلی اختصاص یافته‌است.

از ۱۹۸۳ تا ۱۹۸۹ قدرت در پاناما عملاً در دست ژنرال دیکتاتور، مانوئل آنتونیو نوریگا بود. در سال ۱۹۸۹ میلادی حمله‌ای از جانب دولت وقت آمریکا به پاناما صورت گرفت و نوریگا در این حمله دستگیر شد و به «میامی» انتقال یافت. وی حدود ۲۰ سال به اتهام قاچاق موادمخدر و پول‌شویی در زندان‌های آمریکا و فرانسه حبس بود و در ۱۱ دسامبر سال ۲۰۱۱ میلادی به پاناما بازگردانده شد.جزایر اصلی پاناما، ری، کویبا، سباکو، جی کارون، پاریدا، و کولون هستند. جمهوری پاناما با 4 میلیون نفر ،کم‌جمعیت‌ترین کشور اسپانیایی‌زبان در آمریکای لاتین است.

محمدرضا شاه پهلوی ، در ۱۵ دسامبر ۱۹۷۹برای پناهندگی به پاناما  رفت و آخرین ماه‌های زندگی خود را تحت نظر  “عمر توریخوس” دیکتاتور مخوف پاناما   و نیز در مصر سپری کرد.
توضیح اجمالی اینکه وقتی شاه و فرح در پاناماسیتی از هواپیما خارج می‌شدند تنها جمعی از سربازان گارد ملی پاناما، افسران امنیتی، دستیاران “عمر توریخوس” دیکتاتور پاناما و سفیر آمریکا کسی در فرودگاه نبود. شاه، همسرش و پزشک مخصوص آنها با هلیکوپتر از فرودگاه به یک پایگاه در جزیره‌ای به نام “کونتا دورا” متعلق به پاناما انتقال داده شدند

شاه در پاناما با دو دردسر روبرو بود. اول شدت گرفتن بیماری شاه که وی مایل نبود پزشکان پانامایی بدون اطلاع از ماهیت و عمق بیماری‌اش معالجات را از صفر شروع کنند و دیگری اطلاعاتی که براساس آن مقامات وزارت خارجه دولت ایران در تماس مداوم با مقامات پانامایی بودند تا بتوانند راهی برای استرداد شاه پیدا کنند. در واقع در پاناما بحث استرداد شاه قوت گرفته بود و جیمی کارتر، رییس جمهور وقت آمریکا قصد داشت با تحویل شاه بر سر گروگان‌های آمریکایی چانه‌زنی کند.  براساس کتاب “دخترم فرح” نوشته فریده دیبا مادر فرح پهلوی، عمر توریخوس انسان بسیار بی‌ادبی بوده و به هیچ‌ وجه آداب گفت‌و‌گوی دیپلماتیک را رعایت نمی‌کرد. توریخوس ، شاه را «چوپن» می‌نامید یعنی تفاله! با همه این مشکلات، شاه و همسرش 100 روز در پاناما ماندند و سپس به اصرار همسر رئیس‌جمهور مصر، روز سوم فروردین 1359 با یک هواپیمای پانامایی رهسپار قاهره شدند.

…، اینک کتابی را که تحت عنوان «    جمهوری پاناما  » پیش رو دارید ، مولف تلاش خود را آن بکار برده است تا این اثر به نحو مطلوب به زیور طبع آراسته شود تا مورد استفاده علاقه مندان برای آشنایی با این کشور،  قرار گیرد .                                         با سپاس و احترام –  احمد علامه فلسفی

فهرست عناوین کتاب

مقدمه……………………………………………………………………………………………………3

فصل اول –جغرافیا………………………………………………………………………………….11

( موقعیت جغرافیای- جغرافیای طبیعی- جغرافیای انسانی )

 فصل دوم-تاریخ……………………………………………………………………………………13

( تاریخ باستان و معاصر- وقایع مهم تاریخی –  فهرست رهبران کشور )

  فصل سوم – فرهنگ…………………………………………………………………………….27

  فصل چهارم- اوضاع اقتصادی……………………………………………………………… 29

  فصل پنجم -ساختار سیاسی و حکومتی ………………………………………………..33

فصل ششم – جاذبه های گردشگری ، کاخ ها وموزه ها………………………………55

جمهوری پاناما در یک نگاه  :

República de Panamá

پایتخت……………….. پاناما)  بزرگترین شهر)   

زبان رسمی…………….زبان اسپانیایی

نوع حکومت…………….   جمهوری

رئیس‌جمهور…………………ریکاردو مارتینلی

استقلال از اسپانیا……….. ۲۸ نوامبر ۱۸۲۱ 

استقلال از کلمبیا………… ۳ نوامبر ۱۹۰۳

مساحت………………………….۷۵٬۵۱۷کیلومتر مربع

جمعیت ………………….4 میلیون نفر

واحد پول         بالبوا / دلار آمریکا (PAB / USD)