جمهوری آذربایجان

                                                                  به نام خدا   

مقدمه :

آذربایجان بزرگترین سرزمین قفقاز و در گذرگاه اروپا و آسیای شمال غربی و در کنار دریای خزر است که پایتخت آن باکو می باشد . آذربایجان  با مساحت ۸۶٬۶۰۰کیلومتر مربع ، حدود 11 میلیون نفر جمعیت دارد .همسایگان مرزی آذربایجان : *از جنوب به ایران . *از غرب به ارمنستان و ترکیه .* از شمال غربی به گرجستان . *از شمال به روسیه .*همچنین آذربایجان دارای مرز آبی با کشورهای ترکمنستان و قزاقستان در کناره دریای خزر است.

در قرن پانزده میلادی خانات محلی تحت سلطه آق قویونلوها، تا به سلطنت رسیدن شاه اسماعیل صفوی به قسمت عمده اران، شروان و قره باغ تسلط داشتند. آران و شروان (جمهوری آذربایجان فعلی) جزو اولین مناطقی بود که شاه اسماعیل یکم صفوی تحت حکمرانی خود داشت . بعد از جنگ تاریخی چالدران برای نخستین بار این منطقه به شکل موقت به اشغال ترکان عثمانی درآمد تا پس از دست بدست شدنهای زیاد ، هشتاد سال بعد ایرانیان در زمان (شاه عباس) موفق به بازپس‌گیری درازمدت این منطقه شدند.

سرزمین آذربایجان ، تا حدود دویست سال پیش جزو خاک ایران بود اما زمامداران وقت روسیه به دلیل برخورداری از خوی استثماری و استعمارگرانه  ، طی جنگی ناجوانمرانه علیه ایران ، در اثر تحمیل انعقاد  عهدنامه های ننگین گلستان ( 12 اکتبر 1813 ) و ترکمنچای ( 10فوریه 1828 ) ، به زمامداران بی کفایت و مستبد قاجار ،  آذربایجان را از خاک ایران جدا و مصادره نموده و به خاک روسیه ضمیمه کردند .( این واقعه به عنوان یکی از ننگین ترین وخیانت بارترین قرارداد در تاریخ ایران ، مربوط به عهد قاجار بشمار می رود).

از سال ۱۹۲۰ با پیروزی بلشویک‌ها، جمهوری آذربایجان به مدت ۷۱ سال تا ۱۹۹۲، با نام جمهوری سوسیالیستی آذربایجان شوروی یکی از جمهوری‌های تشکیل دهنده اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی بود.

پس از فروپاشی نظام کمونیستی شوروی در سال 1991، جمهوری آذربایجان نیز در 18 اکتبر 1991 اعلام استقلال نمود و به عنوان یک واحد سیاسی مستقل در عرصه بین المللی شناخته شد.  .

ساختار حکومتی جمهوری آذربایجان تقریبا شبیه سایر جمهوریهای مشترک المنافع است و دارای قوای سه گانه می باشد. ولی از آن سه قوه، رئیس جمهور بعنوان رئیس قوه مجریه که مستقیماً از سوی مردم انتخاب می شود دارای بیشترین اختیارات است. بطوریکه مسئول عزل و نصب نخست وزیر ، وزرای کابینه و نیز مقامات قضایی از جمله دادستان کل کشور بعنوان رئیس قوه قضائیه می باشد. در عین حال ریاست شورای عالی امنیت ملی را بعهده دارد که رئیس نهاد ریاست جمهوری دبیر این شورا است. مصوبات مجلس پس از امضاء و تایید رئیس جمهور لازم الاجرا است.

بیش از 50 حزب سیاسی رسمی ثبت شده در این کشور وجود دارند. اما حزب حاکم ، حزب ینی آذربایجان مهمترین حزب جمهوری آذربایجان با بیش از 500 هزار عضو می باشد.

انتخابات پارلمانی هر 5 سال یکبار برگزار شده و نمایندگان از بخش های مختلف شهر ( مناطق شهری) انتخاب می شوند. مجلس جمهوری آذربایجان دارای 125 نماینده است که برای 5 سال از سوی مردم انتخاب می‌شوند.  بیش از 90 درصد از اعضای پارلمان آذربایجان از اعضای احزاب موافق دولت، بویژه حزب ینی آذربایجان می باشند  .  انتخابات شهرداری ها نیز هر 5 سال یکبار و از مناطق مختلف شهری برگزیده می شوند.

پریزیدنت الهام حیدر اوغلو علی‌اف ، چهارمین رئیس‌جمهور آذربایجان (متولد ۲۴ دسامبر ۱۹۶۱، باکو) رئیس‌جمهور محبوب کنونی جمهوری آذربایجان می باشد که با تلاش خود ، موجبات پیشرفت آذربایجان را در همه عرصه ها فراهم کرده است . وی فرزند حیدر علی‌اف، رئیس‌جمهور پیشین آذربایجان است و از تاریخ ۳۱ اکتبر ۲۰۰۳ قدرت را در دست گرفت. آقای علی‌اف دکترای تاریخ دارد و در دانشگاه دولتی مسکو در رشته روابط بین‌الملل هم تحصیل کرده‌است. او بین ۱۹۸۵–۱۹۹۰ در پژوهشکده دولتی ارتباطات بین‌المللی مسکو تدریس می‌کرد.

…، اینک کتابی را که تحت عنوان « جمهوری آذربایجان » پیش رو دارید ، مولف تلاش خود را در حد مقتضی برای تدوین اجمالی آن بکار برده است تا این اثر به نحو مطلوب به زیور طبع آراسته شود تا مورد استفاده علاقه مندان برای آشنایی با آذربایجان،  قرار گیرد .

با سپاس و احترام

 احمد علامه فلسفی

فهرست عناوین کتاب

مقدمه……………………………………………………………………………………………3

فصل اول –جغرافیا………………………………………………………………………….9

( موقعیت جغرافیای- جغرافیای طبیعی- جغرافیای انسانی )

    فصل دوم-تاریخ…………………………………………………………………………11

   فصل سوم – فرهنگ……………………………………………………………………17

    فصل چهارم- اوضاع اقتصادی……………………………………………………. 31

  فصل  پنجم -ساختار سیاسی و حکومتی ……………………………………..33

فصل  ششم – روابط با جمهوری اسلامی ایران ………………………………..37

فصل هفتم – جاذبه های گردشگری ، کاخ ها وموزه ها………………………71

جمهوری آذربایجان در یک نگاه  :

 (  Azərbaycan Respublikası)

موارد منجر به تشکیل………….. از شوروی

  اعلام استقلال…………………… ۸ شهریور ۱۳۷۰

  رسمیت استقلال  ……………. ۲۶ مهر ۱۳۷۰ (۱۹۹۱)

زبان رسمی ………………………ترکی آذربایجانی

پایتخت……………………………. باکو- (بزرگترین شهر)

نوع حکومت …………………….. جمهوری

مساحت………………………………… ۸۶٬۶۰۰کیلومتر مربع

جمعیت……………………………….. 11 میلیون نفر

رئیس‌جمهور……………………. الهام علی‌اف

  نخست‌وزیر……………………….. آرتور راسی‌زاده

تولید ناخالص داخلی ……………مجموع۳۵٬۶۸۶ میلیارد دلار

سرانه……………………………………….        ۳٬۷۵۹ دلار

واحد پول………………………………. منات (AZN)