روان شناسی استرس

برای مشاهده مسخصات کتاب بر روی روان شناسی استرس کلیک کنید.

استرس

فشار روانی یا استرس، بخشی از جایگاه زندگی روزمره­ ی انسان بشمار می­ رود. مقداری کم از ترشح این هورمون متناسب با چگونگی شرایط غلبه بر مسائل و مشکلات زندگی و کنترل و مدیریت آن لازم است.

هنگامی که انسان دچار فشارهای روانی یا استرس م ی­شود، دستگاه فیزیولوژی بدن به طور مستقیم یا غیرمستقیم دستخوش تغییرات قابل توجهی می ­شود از جمله اینکه، هورمون کورتیزول توسط غدد فوق کلیوی در خون ترشح می­ شود و در حد لازم در جذب پروتئین­ ها، کربوهیدرات­ ها و چربی­های غذا کمک می­ کند. البته ترشحات هورمون کورتیزول در بدن در اوقات صبح بیشتر از شب­ ها می­ باشد.

 عوارض بیش از حد ترشح هورمون کورتیزول

• آلرژی.
• فشار خون.
• هیجان­ زدگی.
• درد عضلانی.
• پوکی استخوان.
• بیماری قلبی.
• چربی دور شکم.
• بالا بودن قند.
• ضعف حافظه.

بروز تأثیرات فشار روانی یا استرس در دو حالت:

حالت اول:

استرسی که بر اثر محرک­های فیزیکی، عفونت­ ها و واکنش­ های آلرژیک به عنوان یک عامل فیزیولوژیکی شناخته می­ شود، از طریق غدد هیپوتالاموس و هیپوفیز مغز و فوق­ کلیوی و نیز دستگاه اعصاب سمپاتیک و ترشح انواع هورمون­ های گوناگون ایجاد می­ گردد.

حالت دوم:

استرسی که بر اثر شرایط و وضعیت فشارهای اجتماعی و امثالهم ایجاد می­گردد که برای مبتلا بدان قابل درک و تشخیص است.

3 هورمون تنظیم کننده مهم بدن

سروتونین  –  نورآدرنالین     –    دوپامین

سه هورمون تنظیم­ کننده مهم بدن عبارتند از سروتونین، نورآدرنالین و دوپامین، نقش تعیین­ کننده­ای در تنظیم تعادل بدن و ایجاد احساس خوب و طبیعی ایفاء می­ کند. اما بروز استرس باعث ایجاد اختلال و مانع تولید این هورمون­ های مفید و تعدیل­ کننده می­ یاشد.

• هورمون سروتونین
  • هورمون سروتونین در غده صنوبری مغز تولید می­شود.
  • سروتونین، تنظیم­ کننده ساعت درونی انسان است.
  • سروتونین طی یک سیکل 24 ساعته به هورمون ملوتونین تبدیل شده و سپس مجدداً به حالت اولیه خود یعنی سروتونین درمی ­آید.
  • چرخه سیکل هورمون سروتونین با چرخه خورشید، همسو و هماهنگ است. لذا نظم آن با روشنایی روز و تاریکی شب تطبیق می­ کند. به همین دلیل مردم مناطقی از جهان که زمستان طولانی دارند، به خاطر فقدان نور آفتاب دچار افسردگی فصلی می­ شوند. چرا که تولیدو تنظیم هورمون سروتونین در آن­ها مختل می­ گردد.
  • خاصیت ترشح هورمون سروتونین به اندازه لازم و مناسب، موجب خواب راحت و آرامش ­بخش می­ شود اما بروز استرس، مانع تولید این هورمون می­ گردد.
• هورمون نورآدرنالین

غدد فوق کلیوی، هورمون نورآدرنالین ترشح می­ کند. هنگامی که انسان دچار استرس می­شود این هورمون نورآدرنالین، ترشحاتی به نام آدرنالین تولید می­کند و موجبات آزاد کردن انرژی می­گردد. بطوری که با چرخه­ی انرژی در شبانه­روز مرتبط می­باشد. بروز استرس منفی، سبب مضمحل کردن انرژی، استهلاک قوای روحی و جسمانی و نیز سلب اعتماد به نفس و انگیزه در انسان می­ شود.

• هورمون دوپامین

هنگامی که انسان دچار افزایش استرس می­ شود، آندروفین موجود مغز، شروع به تولید هورمون دوپامین می­ کند و سبب می­ شود بدن، آندروفین تولید نماید که بدین وسیله میزان حساسیت درد را بالا می ­برد. دوپامین برعکس، می ­تواند موجبات احساس نشاط را هم در فرد ایجاد کند. لذا بروز استرس مخرب، موجبات انقطاع یا کمبود تولید هورمون­هایی مانند سروتونین، نورآدرنالین و دوپامین می­ شود که در نتیجه این امر، فعل و انفعالات عملکرد طبیعی بدن را متأثر ساخته و فرد را دچار افسردگی می­ نماید. علت اینکه پزشک، داروهای ضدافسردگی برای بیماران تجویز می ­کند، بخاطر این است که داروهای افسردگی سبب تنظیم و تولید سه هورمون فوق­ الذکر می­ شود و آرامش و نشاط نسبی را در بیمار ایجاد می­ کند.