چگونه بر فشارهای روانی غلبه کنیم؟

 کتاب  “چگونه بر فشارهای روانی غلبه کنیم؟ ” اثر احمد علامه فلسفی توسط انتشارات فراروان شناسی منتشر شد.

 برای دانلود   فهرست و مقدمه این کتاب  بر روی   چگونه بر فشار روانی غلبه کنیم ؟   کلیک کنید.

در مقدمه این کتاب می خوانیم :

«استرس» را در زبان فارسی، می­توان به تنیدگی و فشارهای شدید روانی ترجمه کرد. لذا وارد شدن استرس، حالتی است که بر اساس عدم تعادل میان خواسته و انتظارات ما که عمدتاً منشاء بیرونی دارد و نیز عدم توانایی ما در تحقق بخشیدن آن­ها می­باشد. بدیهی است وجود چنین عدم تعادلی می­تواند منجر به تبعات و عوارض روحی و روانی، فیزیولوژیکی و جسمانی که سلامت و سعادت ما را به مخاطره بیندازد، بشود.

استرس در حد طببعی، گذشته از جنسیت، سن و موقعیت، همواره جزء پدیده لاینفک زندگی انسان می­باشد که در حد اعتدال آن نه تنها مضر نیست بلکه ضروری هم هست لذا می­تواند منشاء تحرک، فعالیت، پیشرفت و موفقیت نیز باشد اما مشروط بر اینکه مبتنی بر ایجاد رقابت سالم و اسلوب صحیح میان افراد، قابل تحمل و درک باشد.

بدن، در برابر وقوع حوادث و رخدادهای بحرانی و ناگهانی دچار استرس می­شود و واکنشی طبیعی نسبت به عوامل تنش­زا و یا استرس­زا از خود نشان می­دهد که در برابر آن مبارزه کند و یا فرار نماید.

بشر از بدو خلقت خویش،  میلیون­ها سال زندگی در غارها همواره و مستمراً در برابر خطراتی مانند حملات حیوانات و جانوران درنده و یا بلایای طبیعی مثل سیل، زلزله، طوفان مبارزه می­کردند و یا اینکه از مهلکه خطر فرار کنند. بدیهی است بروز فعل و انفعالات شیمیایی بدن در هنگام استرس مانند بالا رفتن فشار خون و ضربان قلب، ترشح هورمون­هایی مثل آدرنالین، کورتیزول، آزادسازی قند و غیره که موجبات اتخاذ تصمیم برای مبارزه کردن و تخلیه انرژی و یا فرار از مهلکه را فراهم می­سازد، میان انسان اولیه و کنونی ماهیتاً تفاوتی نداشته و نخواهد داشت بلکه یکسان است.

اما امروزه نوع و چگونگی مولد عوامل استرس­زاها برای انسان­های کنونی نسبت به انسان­های اولیه غارنشین متفاوت است. زیرا عوامل و شرایط استرس­زاهای زندگی ماشینی انسان در جهان امروز، مبتنی بر مبانی استرس­های روان­شناختی از جمله در حوزه­های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، قومی، مذهبی، تبعیضات، فقر و بیماری، ازدحام جمعیت و سایر پدیده­های نوظهور و بعضاً با منشاء ناشناخته، قابل تحقیق، تعمق و تأمل است. زیرا واکنش­های استرس­زا را در بدن تحریک و فعال می­کنند و همچون آتش زیر خاکستر تا مدت­ها روشن و فعال باقی می­مانند به گونه­ای که عواقب آن در درازمدت بر بدن تحمیل می­شود. و متعاقباً با تضعیف کردن قوای دفاعی بدن، زمینه­ی ابتلاء به انواع بیماری­ها روان­تنی و جسمانی را فراهم می­سازد.

استرس، همانند آتش زیر خاکستر در نهاد ما، همواره گرم است و ما    می­توانیم با صبر و شکیبایی، عقلانیت، اعتدال­گرایی، آگاهی یافتن به روان­شناختی، آن را تحت نظارت، کنترل و مدیریت خویش درآوریم به گونه­ای که از گرمای این خاکستر تحت کنترل خود، لذت ببریم. حال برعکس اگر با نگرش منفی و مخرب، هیجان­زدگی، احساساتی شدن و با خودکامگی عملکردن، بخواهیم این آتش زیر خاکستر را تحریک و تهییج کنیم و به آتش مهیب و مهلک و غیر قابل کنترلی ناخواسته تبدیل نمائیم، بدیهی است عواقب تأسف­باری در پی خواهد داشت. انتخاب این دو را ه بستگی به اتخاذ تصمیم و عملکرد ما دارد. یعنی می­توانیم زندگی خویش را مملو از استرس و پرتنش کنیم و یا برعکس می­توانیم یک زندگی نسبتاً با آرامش امنیت خاطر و با حداقل دغدغه و تشویش ذهنی داشته باشیم.

استرس طبیعی، یک احساس مهیج و جالب می­تواند تلقی شود و این احساس از لحظه تولد شروع می­شود و تا آخرین لحظات حیات انسان که به خالق خود رجعت کند، به همراه او خواهد بود.

انسان از دوران کودکی خود با شرایط گوناگون تنش­زا مواجه می­شود. از جمله: مرگ عزیزان و بستگان، رخدادهای ناگهانی، ناکامی­ها و شکست­ها، بی­کاری، فقر و تنگدستی، بیماری­های سخت و یا صعب­العلاج، وقوع تصادفات دلخراش، وقوع سیل و زلزله، طوفان، طلاق، جدایی والدین از یکدیگر و امثالهم.

علی­رغم این، منابع استرس قابل ریشه­کن کردن نیست. اما با کشف، شناسائی، آسیب­شناسی، شناخت عوامل مولد تشدید و تولید آن، می­توان راه­های مناسب و مطلوبی برای غلبه و مقابله با آن را پیدا کرد و از تأثیرات منفی کاست. تا بدین وسیله از تبعات مخرب آن بر رفتار، بهداشت روانی و جسمانی، نظیر بروز بیماری­هایی مانند: امراض قلبی و تنفسی، فشار خون و روان­تنی و امثالهم جلوگیری کرده و در صدد بررسی و ارزیابی صحیح در بکارگیری بهترین روش مقابله با استرس فراهم نمود. بی­تردید تحقق این امر،مستلزم روان­شناختی جامع درباره منشاء تولید استرس حاد است تا بدین وسیله بتوان سازکارهای متناسبی برای غلبه و مقابله با آن اتخاد کرد.

امروزه وقوع توسعه روزافزون در نحوه پرشتاب تغییرات زندگی ماشینی از یک سو، ناآگاهی و کاهش توان انسان در مقابله با استرس­ها، از سوی دیگر، از مهمترین عوامل تنش­زا (Stressors) بشمار می­آید. که این امر موجب گردیده تا شرایط فشارهای روانی و استرس را تنیده­­تر و غامض­تر نماید.

لذا برخی از عواملی موجبات پر استرسی را فراهم می­سازند که عبارتند از:

•  صنعتی و ماشینی شدن روش و نوع زندگی.
•  مهاجرت به کلان­شهرها و یا کشورهای بیگانه بویژه پناهنده شدن در غربت.
• شتاب در توسعه یافتن فناوری­ها و آثار گوناگون آن در زندگی افراد.
• افزایش بی­رویه جمعیت با عدم تطابق رشد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و امکانات بهداشت و آموزش و سایر ضروریات حیاتی در جامعه.
•   کاهش روزافزون مسائل عاطفی، انسانی، معنویات و اخلاق و نیز بروز لجام گسیختگی در شیرازه روابط کانون خانوادگی.
•  بروز جنگ­های داخلی و تهدیدات نظامی بیگانگان بویژه در عرصه تهدید جنگ هسته­ای.
•   افزایش روزافزون فقر، تورم و بیکاری و جرم و جنایت.
•  معلولیت­های جسمی و یا ذهنی.
• بروز انواع بیماری­های مزمن و لاعلاج.
• تنزل ارزش­های اخلاقی، معنویات، حرمت کانون خانوادگی، نظام فرهنگی و مبانی دینی.

بی­تردید نحوه مقابه انسان با وقایع و عوامل استرس­زا، بستگی به وجود ویژگی­های شخصیتی، سن، تجارب و چگونگی تربیت و آموزش­های اولیه دوران کودکی و نیز رویدادهای گذشته­ی او دارد.

بدیهی است مقابله با استرس و مدیریت آن ، نسبت به یک مسئله­ای کاملاً یکسان، از نظر نشان دادن واکنش­های روان­شناختی، عاطفی، رفتاری و جسمانی مبتنی بر ویژگی­ها و خصائص شخصیتی آن­ها، متفاوت خواهد بود یعنی وقوع یک حادثه کوچک برای فردی ممکن است به اندازه یک کوه بزرگ پراسترس و خردکننده و دردناک باشد و واکنشی غیر قابل کنترل و غیرمنطقی از خود نشان دهد و دچار ترس، افسردگی، خشم و بیماری روان­تنی و جسمانی مانند: فشار خون بالا، افسردگی، اضطراب، کاهش تمایلات جنسی، اختلال در خوابیدن، و سایر ابتلائات دیگر گردد. اما عیناً همین مسئله برای فرد دیگر تأثیر منفی و یا مخربی به همراه نیاورد و آهنگ رفتار، گفتار و کردار او دستخوش تغییری نشود و یا حداقل تحت تأثیرات جزئی و کم­اهمیت قرار گیرد. به عبارت دیگر از مقاومت و خودکنترلی بالایی برخوردار باشد و در برابر استرس وارده، در کمترین حد ممکن آسیب ببیند.

…، اینک در کتاب حاضر، مؤلف کوشیده است به طور اجمال، خلاصه و مفید ، مبحث فشارهای روانی را از جنبه­های وراثتی و اکتسابی با بیان ساده و واضح به رشته تحریر و تدوین در آورده و امید است مورد عنایت و استفاده دانش­پژوهان و سایر اقشار عموم قرار گیرد.